Linux komutları

Bu başlık altında anlatılacak tüm konular Linux konularıdır ve Raspberry Pi özelinde hiçbir sınırlama içermez. Bir Linux bilgisayarının ana yönetim üssü komut satırıdır. Komut satırında kullanabileceğiniz yüzlerce komut ve seçenek, bir işi hızlı ve etkili yoldan gerçekleştirebilmeniz için tek yoldur. Linux konusunda deneyimli kullanıcılar her zaman bu yolu tercih ederler; çünkü komut satırı Linux bilgisayarına dolayısıyla Raspberry Pi’a tam erişim sağlar.

Okumaya devam et “Linux komutları”

Linux dosya sistemi ve dizinler

Veriler, bilgisayar ortamında saklanırken dosya ve dizin adı verilen ögeler içinde muhafaza ve organize edilirler. Dosya ve dizinler de daha büyük kapsayıcılar olan dosya sistemleri üzerinde bulunurlar. Aşağıda bir dosya sisteminin sahip olduğu bu hiyerarşinin bir gösterimi yer alıyor.

Okumaya devam et “Linux dosya sistemi ve dizinler”

Soğutma Fanını Ayarlamak

Raspberry Pi OS’a, Aralık 2020 güncellemesi ile birlikte sıcaklık ayarına bağlı fan kontrolü özelliği gelmiştir. Eğer Raspberry Pi kutunuzun bir fanı varsa fanı bağlayacağınız GPIO pinini ve kaç dereceden sonra fanın çalışmaya başlayacağını ayarlayabilirsiniz.  Raspberry Pi Configuration aracının Performance sekmesinde yer alan Fan GPIO seçeneği ile fanın bağlı olduğu GPIO pinini tanımlayabilir, Fan Temprature seçeneği ile de fanın kaç santigrat dereceden sonra devreye gireceğini ayarlayabilirsiniz. Öncelikle sekmedeki Fan seçeneğini Enabled olarak ayarlamalısınız. Tüm bilgisayarlı sistemlerde olduğu gibi Raspberry Pi’ı da ne kadar iyi soğutursanız o kadar iyi bir başarım gösterir. İlgili ayarlar aşağıdaki görselde yer almaktadır.

Okumaya devam et “Soğutma Fanını Ayarlamak”

Uzak Bilgisayardan Dosya Kopyalamak

Raspberry Pi’ın kurulumunu tamamladıktan sonra ağdaki bir başka bilgisayardan dosya kopyalamak isterseniz SFTP (SSH File Transfer Protocol) protokolünü kullanabilirsiniz. Bu protokol için Raspberry Pi’a herhangi bir ek yazılım kurmaya gerek yoktur. Hâlihazırda var olan SSH bağlantısını güvenli dosya kopyalama (Secure File Copy) için kullanabilirsiniz. Bunun için uzak bilgisayarda çalışacak bir istemciye ihtiyaç vardır. FileZilla[1] adındaki FTP istemcisi SSH üzerinden SFTP’yi destekleyen ücretsiz, açık kaynak ve yaygın kullanıma sahip programlardan birisidir ve tüm işletim sistemlerinde çalışabilir. FileZilla’yı kurduktan sonra çalıştırın ve Dosya menüsünden Site yöneticisi seçeneğine tıklatın. Ardından, açılacak olan pencerede aşağıdaki ekran görüntüsünde belirtilen sıraya göre gerekli tanımlamaları yapın.

Okumaya devam et “Uzak Bilgisayardan Dosya Kopyalamak”

Gereksiz Servisleri Açılıştan Kaldırmak

Raspberry Pi OS oldukça iyi bir optimizasyonla gelmesine rağmen yine de sistemin kontrolünü tam olarak ele almak isteyebilirsiniz. Özellikle Raspberry Pi gibi sınırlı sayılabilecek sistem kaynaklarına sahip bir bilgisayar için bu konu daha da önemli olabilir. Bu nedenle top ve free komutları ile sistemin başarım durumunu izlemeyi alışkanlık haline getirmenizi tavsiye ederim. Raspberry Pi OS’u minimal olarak kurduğunuzda bile arka planda çalışan gereksiz servisler (deamon) olabilir. Sistemde yüklü olan servislerin listesini görmek için aşağıdaki komutu kullanın:

Okumaya devam et “Gereksiz Servisleri Açılıştan Kaldırmak”

Raspberry Pi’ı Güncelleştirmek

Özellikle yazılımlar söz konusu olduğunda herkes en son sürüm yazılımları kullanmak ister. Yazılımlar yaşayan varlıklar gibidirler. Bazen hataları ve eksiklikleri fark edilir ve geliştiricileri tarafından onarılırlar. Bazen de zeki bir programcı aynı işi daha kısa yoldan yapabilecek bir yöntem bulabilir. Bu özellikle açık kaynak kod felsefesi ile yürütülen projelerde çokça olur. Çoğu zaman da yazılıma günün değişen ihtiyaçlarına cevap verecek yeni özellikler eklenebilir. Kullanmakta olduğunuz bir yazılımda veya işletim sisteminde tüm bunlar olduğunda, siz de doğal olarak bu yeniliklerden yararlanmak isterseniz. Tahmin edebileceğiniz gibi Raspberry Pi’ı güncel tutmak birçok açıdan önemli bir konudur. Raspberry Pi’ın yazılımlarını güncel tutarak hem güvenliğini sağlamış (hack’lenmeye karşı) olursunuz hem de en hatasız ve performanslı yazılımlara sahip olmuş olursunuz.

Okumaya devam et “Raspberry Pi’ı Güncelleştirmek”

Raspberry Pi’a Bağlanmak (Konsol Bağlantısı)

Raspberry Pi bilgisayarlarında en çok tercih edilen işletim sistemi performans ve güvenliğinden ötürü Linux tabanlı olanlardır. Linux’un doğası gereği hemen hemen her işlem birer komut vasıtasıyla gerçekleştirilir. Linux gücünü ve sağlamlığını bu özellikten alır. Grafiksel arabirim kullanarak yapabileceklerinizden çok daha fazlasını komutlar ve komutların sahip olduğu seçenekler ile yapabilir, daha güzeli bunu yaparken de işletim sisteminin çalışması ve mimarisi hakkındaki bilginiz de artar. Raspberry Pi bilgisayarınıza bağlanıp yönetmek için SSH uzak konsol bağlantısı yöntemini kullanabilirsiniz. Bu aynı zamanda güvenli bir bağlantı da sunar. Bunun için bağlanacağınız Raspberry Pi bilgisayarının Adını/IP adresini ve kullanıcı parolasını bilmeniz yeterlidir.

Okumaya devam et “Raspberry Pi’a Bağlanmak (Konsol Bağlantısı)”

Grafik Kurulumdan Sonraki İlk İşlemler

Grafik kurulumun ardından, Raspberry Pi’ı sağlıklı olarak kullanmaya başlamak için bazı temel ayarların yapılması gerekir. Raspberry Pi OS’un varsayılan klavye tuş dizimi İngilizce klavyelere uygundur; bu nedenle Türkçe klavye ayarlanmadığı sürece Türkçe tuşları düzgün yazamazsınız. Raspberry Pi’ı internete bağlamak için ise; bulunduğunuz ağda otomatik IP dağıtımı yapan bir modem/router bulunmuyorsa IP ayarlarının elle girilmesi gerekir. Grafik masaüstü yüklendikten sonra, ilk fark ettiğimiz şey oturumun parola sormadan açılıyor olmasıdır. Dilerseniz bunu da parola soracak şekilde ayarlayabilirsiniz. Tüm bu ayarları ve fazlasını yapmak için grafik ortamda kullanabileceğimiz yegâne araç olan Raspberry Pi Yapılandırıcısı bizi, Raspberry menüsündeki Tercihler->Raspberry Pi Configuration seçeneğinde bekler. Haydi, bu menü seçeneğine tıklatarak başlangıçta yapmamız gereken temel ayarlara göz atalım.

Okumaya devam et “Grafik Kurulumdan Sonraki İlk İşlemler”

Grafik Kullanıcı Arabirimini Kurmak

Raspberry Pi’a kurulabilecek iki resmi dağıtım vardır: Raspberry Pi OS ve Raspberry Pi OS Lite. Raspberry Pi OS, Raspberry Pi için özel olarak geliştirilmiş, başarılı bir grafik masaüstü ortamı sunan PIXEL (Pi Improved Xwindows Environment Lightweight) ile gelir. PIXEL masaüstü ortamı, işletim sisteminin görsel kullanıcı arayüzünü oluşturur (GUI). Bu arayüz Raspbery Pi’a yeni başlayan kullanıcıların hızlıca kullanmaya başlamalarını sağlamak açısından çok kullanışlıdır.

Okumaya devam et “Grafik Kullanıcı Arabirimini Kurmak”

Monitörsüz (Headless) Kurulumdan Sonraki İlk İşlemler

Kurulumu ve IP yapılandırmasını başarıyla gerçekleştirdiyseniz artık Raspberry Pi’ınızı kullanmaya başlayabiliriz. Bu başlıkta anlatılacak olanlar, headless ve grafik kurulumların her ikisi için de geçerlidir ve asgari yapılması gereken ayarlamaları içerir. Raspberry Pi’ın tavsiye edilen işletim sistemi olan Raspian’ın geliştiricileri, kullanıcıların sık yapılan ayarlamaları kolayca gerçekleştirebilecekleri raspi-config adında bir araç hazırlamışlardır. Aracı, sahip olduğu menü sistemi sayesinde kolayca kullanabilirsiniz.

Okumaya devam et “Monitörsüz (Headless) Kurulumdan Sonraki İlk İşlemler”

Monitörsüz (Headless) Kurulum

Bu başlıkta anlatılan işlemlerin tamamı artık Rasberry Pi Imager ile imaj yazma işlemi sırasında gerçekleştirilebiliyor. Bu bölümdeki bilgiler pratik bir fayda sağlamasada Raspberry Pi Imager’ın bu işlemleri nasıl gerçekleştirdiğini ve Raspberry Pi OS’un yapısını anlamak açısından faydalı olabilir.

Raspberry Pi Imager ile Headless Kurulum Gerçekleştirilebilir

Bu başlıkta; Raspberry Pi Imager’ı kullanarak Raspberry Pi OS Lite dağıtımının kurulumunu ve yapılandırmasını gerçekleştireceğiz. Burada anlatacağımız kurulum türü headless (yani klavye ve monitöre ihtiyaç olmadan) olarak anılan türüdür. Bu kurulum türünde temel olarak SD karta işletim sistemi imajını yazıp, doğrudan SD kart üzerinde tanımlayacağımız ağ yapılandırma ayarları ile Raspberry Pi’ı ağ destekli olarak çalışmaya hazır hale getireceğiz. Kurulum sırasında ve sonrasında klavye, fare ve monitör gibi çevre birimlerine ihtiyaç duymayacağız. Raspberry Pi’ı uzaktan bağlanarak yönetecek ve kullanacağız.

Okumaya devam et “Monitörsüz (Headless) Kurulum”

USB Belleğe Kurulum Yapmak

Bu bölümde Raspberry Pi OS’u SD karta kurmak yerine USB Flaş belleğe nasıl kurabileceğimize bakacağız. Kurulum benzer şekilde USB’den bağlanan SSD/HDD/NvME diskler içinde gerçekleştirilebilir. Kurulum üzerinde USB 3.0 porta sahip olan Raspberry Pi 4 referans alınarak anlatılacaktır.

Okumaya devam et “USB Belleğe Kurulum Yapmak”

Raspberry Pi’a İşletim Sisteminin Yüklenmesi

Bu başlıkta Raspberry Pi bilgisayarımıza işletim sistemini yükleyerek çalışır hale getireceğiz. Bunun için aşağıdaki görselde yer alan bir çevre birimi yapılandırmasına ve en az 4GB’lık bir mikro SD hafıza kartına ihtiyacımız olacak.

Okumaya devam et “Raspberry Pi’a İşletim Sisteminin Yüklenmesi”

LED için logaritmik fade efekti

LED’lerin indikatör olarak kullanıldığı projelerde görsellik önemlidir. indikatör LED için AnalogWrite aracılığı ile artan/azalan bir PWM döngüsü kurduğumuzda LED doğrusal olarak kısılır veya parlar. Ancak aşağıda yer alan kod gecikme süresi için logaritmik ölçek kullanıyor. Güzel bir “nefes alan” LED ışık efekti veriyor. Düzgün ayarlanmış ayarlarla, bir macbook’ta uyku LED’i efekti gibi görünebilir. Bu örnek Arduino projesi, dirençle seri olarak pin 11’e bağlanan temel LED’i yakar. Kodun tamamı GitHub’da, burada.

Okumaya devam et “LED için logaritmik fade efekti”

NodeMCU ‘yu Arduino IDE ile Programlamak

Bu yazıda LoLin klonu bir NodeMCU‘ya (ESP-12E) ESP8266 bellenimi (NodeMCU bellenimi değil) yüklenerek Arduino IDE ile nasıl programlanacağına yer vereceğim. Kullanacağımız kart “new NodeMCU v3” etiketli kart. İşlemlerimiz NodeMCU’ya bootloader yazmak ve Arduino IDE’yi NodeMCU kartını programlamak için hazırlama adımlarından oluşacak.

Bir NodeMCU kartı, içinde yüklü olarak NodeMCU bellenimi ile birlikte gelir. NodeMCU bellenimi, Lua programlama dilini temel alan açık kaynaklı kodlu bir bellenim (firmware) yazılımıdır. Sadeliği ve kullanım kolaylığı ile bilinir ve yeni başlayanlar ile hızlı bir şekilde prototip projeleri yapmak isteyenler için popüler bir seçimdir. NodeMCU bellenimi Lua dilinde yazılmış program kodlarının ESP üzerinde çalıştırılmasını sağlar. Lua dilinde yazılan program kodları Node.JS diline çok benzer. NodeMCU programları hem asenkron hem de olay temelli bir yapıdadırlar (örnek kodlar için web sitesini incelyemenizi tavsiye ederim). Lua dili ve dolayısıyla NodeMCU tarafından sağlanan bu imkan diğer hiçbir MCU tabanlı geliştirme kartlarında yoktur. Bu nokta NodeMCU bellenimini diğerlerinden ayıran en büyük özelliğidir.

Okumaya devam et “NodeMCU ‘yu Arduino IDE ile Programlamak”