Linux yaygın bilinenin aksine kendi başına bir işletim sistemi değildir, sadece işletim sistemi çekirdeğidir ve günümüz kullanıcısının işletim sisteminden beklediği görevleri yerine getirmek ve kullanışlı bir çalışma ortamı oluşturmak anlamında bir altyapı sunmaz. Örneğin Linux çekirdeği bir işletim sisteminden beklenen CPU, bellek ve diğer donanım bileşenlerinin yönetimi ve organizasyonu konusunda çalışırken, kullanıcının programları başlatmak, yönetmek, dosya kopyalamak, oluşturmak, ağ ve internet bağlantısı kurmak gibi görevleri yerine getirmesi için bir imkân sağlamaz. Bunun için GNU araçları adı verilen açık kaynak kod araçlar topluluğu kullanılır.
Başka bir ifadeyle, Linux çekirdeği belleği organize ederek programların CPU ve donanım bileşenlerini kullanarak görevlerini yerine getirmesi için işlevsel bir arayüz görevi görür. GNU araçları ise Linux çekirdeğinin sağladığı imkânları kullanarak, kullanıcının bir işletim sistemini deneyimlemesini sağlar. Linux çekirdeği ile beraber kullanılan GNU araçları onu mükemmel bir işletim sistemi haline getirerek tamamlar.
Çekirdeğin kaynak kodları GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL) çerçevesinde özgürce dağıtılabilir, geliştirilebilir ve kullanılabilir, hatta yaygın bilinenin aksine satılabilir de. GPL lisansı, bu yolla alınacak yazılımların aynı şekilde GPL olarak dağıtılmasını şart koşar. Yani, değiştirdiğiniz ya da geliştirdiğiniz kaynak kodları beraberinde vermek zorundasınız. İşte bu özelliği açık kaynak kod dünyasının muazzam bir hızla büyümesini ve insanlığın gelişimine büyük katkı sunmasını sağlamıştır.
Bir yazılımın GPL kapsamında özgür yazılım sayılabilmesi için yazılımın kullanıcısına şunları sağlaması gerekir[1].
- Yazılımı kullanan kişi onu her türlü amaç için çalıştırmakta özgürdür. Özgür yazılımlar kullanıcıları kısıtlamazlar.
- Yazılımı kullanan kişi yazılımın nasıl çalıştığını incelemekte ve kendi özel ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilmesi için yazılım üzerinde değişiklik yapmakta özgürdür. Kendisi yeterli bilgiye sahip değilse bunu bir başkasına da yaptırabilir.
- Yazılımı kullanan kişi elindeki yazılımı dağıtmakta ve toplum ile paylaşmakta özgürdür.
- Yazılımı kullanan kişi yazılımı geliştirmekte ve geliştirdiği yeni halini toplum ile paylaşmakta özgürdür.
Özgür yazılım akımı ile beraber, GPL şemsiyesi altında geliştirilen bir yazılım özel bir çaba sarf etmeye gerek bırakmadan, başlangıcından sonuna değin toplumun ve bilimin yararına geliştirilmiş olur. Çünkü bu lisans ve yaklaşım sayesinde;
- Yazılım geliştiricileri tekerleği yeniden keşfetmekle vakit harcamaz, daha önceden üretilmiş olan araçları yazılımlarına ekleyerek bunlar üzerine yeni şeyler inşa edebilir.
- Aynı işi yapan yazılımların en iyi yönleri alınarak, kullanıcılar için en uygun ve kaliteli yazılımlar hızla sunulabilir. Kullanıcılar var olan yazılımlar arasından istediğini deneyerek kendi ihtiyacını rahatça seçebilir.
- Kullanıcılar özgür yazılımlara çok makul fiyatlar ile ya da -çoğunlukla- 0 maliyetle sahip olabilir, dolayısı ile yazılım ücretlerine ayırdıkları kaynaklarını donanıma ya da diğer ihtiyaçlarına ayırabilir, yaşam ve çalışma standartlarını yükseltebilirler.
- Yazılımın kaynak koduna da sahip olduklarından dolayı kullanıcılar kritik yazılımların nasıl çalıştığını anlamak için kaynak kodlarına bakabilir, isteklerine göre özelleştirebilir ve kaynak tasarrufu sağlayabilir. Elbette, kullanıcılar yazılım üretimi konusunda bilgili olmak zorunda değildir, ne bir programcı kiralamak kullanıcı için, ne de var olan bir yazılım üzerinde değişiklik yapmak bir programcı için zordur.
[1] Linux nedir? (Linux Kullanıcıları Derneği [LKD]) – https://linux.org.tr/linux-nedir/
