WordPress’i Raspberry Pi da Barındırmak

Yapılan araştırmalara göre dünyadaki web içeriğinin %35’i WordPress altyapısı ile sunulmaktadır. WordPress dünyadaki en meşhur açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemidir (CMS – Content Managemen System). PHP dili ile kodlanmış olan WordPress ile kod yazmadan her türlü işlevselliğe sahip web sitelerini kolayca oluşturabilir, Raspberry Pi’ı kullanarak web içeriğinizi tüm dünyaya servis edebilirsiniz. Yani, evinizden veya ofisinizden son derece işlevsel web sitelerinizi yayına verebilirsiniz.

WordPress logosu

Çok geniş bir geliştirici topluluğuna sahip olan WordPress ile yapılamayacaklar neredeyse yok gibidir. Onbinlerce eklenti (plugin) ve tema (theme) desteği ile blog sitesi, ticari firma sitesi, dizin, portföy, alışveriş, eğitim ve haber gibi türde web sitelerini birkaç adımda, kod yazmadan çalışır hale getirebilir, görünümünü özelleştirebilirsiniz. WordPress içerik yönetim sisteminin öne çıkan özellikleri kısaca şöyledir:

• Özelleştirebilir tasarım: Kod yazmadan site görünümünü ve sayfa içeriklerinizi yönetim panelinden kendinize göre özelleştirebilirsiniz.
• SEO dostu: Arama motorlarının etkin şekilde indeksleyebilmesine yönelik dâhili özellikler ve eklenti desteği.
• Responsive: Ekran çözünürlüğü farklı tablet ve telefon gibi tarayıcılar için tam destek.
• Yüksek hız: En az sistem kaynağı kullanarak en yüksek sayfa yüklenme hızları. Özellikle cache eklentileri ile sıfıra yakın sistem kaynağı kullanarak son derece hızlı site yüklemeleri elde edebilirsiniz. Raspberry Pi ile anlık olarak yüzlerce kullanıcıya hizmet verebilirsiniz.
• Yönetim paneli: WordPress alt yapısını yönetebileceğiniz ve sitenizin içeriğini oluşturabileceğiniz görsel yönetim paneli arayüzü.
• Yüksek güvenlik: Sürekli şekilde dünyanın en iyi programcıları tarafından denetlenen ve geliştirilen yüksek güvenlikli çekirdek yapısı.
• Güçlü çoklu medya yönetimi: İçeriklerinize kolayca video ve görsel eklemenizi ve düzenlemenizi sağlayan çoklu medya (multimedia) özellikleri.
• Kolay ve erişilebilir: Sezgisel olarak kullanmayı ön plana çıkartan yönetim paneli ve görsel arabirim tasarımı.
• Tema desteği: On binlerce ücretsiz ve ücretli tema seçeneği ile sitenizin görünümünü tek hamlede son derece etkili tasarımlara sahip kılabilirsiniz.
• Eklenti desteği: On binlerce (2020 itibari ile 54bin) eklenti desteği ile neredeyse hiçbir işlev için PHP kodu yazmanıza gerek bırakmaz. Bir eklenti yükleyerek sayfanıza anket ekleyebilir, üyelik sistemi oluşturabilir, sosyal medya siteleri ile entegre edebilir, e-posta listesi oluşturabilir, içeriklerinize web formları ekleyebilir ve sitenize çok dilli hale getirebilirsiniz.

Bu başlıkta WordPress.org adresinden ücretsiz olarak sunulan WordPress yazılımının Raspberry Pi’a kurulumunu gerçekleştireceğiz. WordPress’in kurulumuna başlamadan önce kitabın önceki bölümlerinde anlatılan Apache, PHP ve MariaDB’nin kurulu olması gerekir. Ayrı bir başlıkta anlatılan PHP-MySQL eklentisini de kurmayı unutmayın. WordPress’in kurulumu için geliştiricileri tarafından en az PHP 7.3 ve MariaDB 10.1 sürümleri tavsiye edilmektedir. Web sunucu için de Apache veya NginX’den biri kullanılabilir.

WordPress kurulumu

Eğer bu ön hazırlıkları (Apache, PHP ve MariaDB) tamamladıysanız, tüm dinamik içeriğin barındırılacağı bir veri tabanı ve bu veri tabanına erişim yetkisi olan bir kullanıcı tanımlayarak işe başlayabiliriz.

Mysqlclient’ı kullanarak MariaDB’ye bağlanalım ve aşağıdaki gibi wpdb adında bir veri tabanı ve parolası 123456 olan wpdbuser adlı bir kullanıcı oluşturalım. Tabii ki veri tabanı/kullanıcı adı ve parolasını kolay tahmin edilemeyecek ve yeterli zorlukta bir parola ile oluşturmalısınız.

Şimdi de web yayın dizinine giderek WordPress’in son sürümünü indirelim ve arşiv dosyasını bu dizine genişletelim. Bu kurulumda Apache web sunucusuna sahip olduğunuzu varsayıyorum. Eğer NginX’e sahipseniz sizin için değişen tek şey web yayın dizininin yolu olacaktır.

Şimdi gereksiz dosyaları silelim ve WordPress’in sahipliğini www-data adlı Apache kullanıcısına verelim.

Komut satırında yapacağımız işlemler bu kadardı. Şu anda kuruluma hazır son sürüm bir WordPress’e sahibiz. Bu aşamadan sonra kuruluma web tarayıcısı üzerinden devam edeceğiz. Bunun için Raspberry Pi’ı IP adresini öğrenelim ve tarayıcımıza yazalım.

WordPress kurulum ekranı

Kurulum dili seçeneğini seçtikten sonra karşınıza yukarıdaki gibi bir form gelecek, kutuları doldurduktan sonra Gönder düğmesine tıklatın. Ardından gelecek ekranda veri tabanına kurulum işleminin başlamaya hazır olduğu mesajı görüntülenir. Kurulumu çalıştır düğmesine tıklatarak sonraki aşamaya geçin.

Kurulumun son aşamasında WordPress’in yönetim paneline erişebilmek için bir kullanıcı adı ve parolası tanımlamanız istenecek. Ayrıca, sonradan da değiştirebileceğiniz tanıtıcı bir site ismi girmeniz istenecek.

Kurulumu tamamlamak için WordPress’i kur düğmesine tıklatın. Kurulumun tamamlanması biraz vakit alabilir. Sabırla bekleyin ve kurulumun tamamlandığı mesajını görüntüleyin. Kurulum tamamlandıktan sonra Raspberry Pi’ın IP adresini (örn; 192.168.0.102) yazarak sitenizin ana sayfasını görüntüleyebilir, adresin sonuna wp-admin/ yazarak da yönetim paneline erişebilirsiniz.

Bir önceki aşamada tanımladığınız WordPress yönetici kullanıcısının (yonetici) adını ve parolasını girerek yönetim paneline ulaşabilirsiniz.

  
WordPress ana sayfası ve yönetici giriş ekranı

WordPress’in yönetim ekranının kullanımı oldukça kolaydır. Biraz kurcalayarak temel ayarları gerçekleştirebilirsiniz. Aşağıdaki görselde karşılama ekranı gözüken WordPress yönetim sayfasının temel ayarları kısaca şöyledir:

WordPress yönetim ekranı

• Görünüm seçeneği ile sitenizin arka plan, menü ve renklerini özelleştirebilir, yeni temalar yükleyebilirsiniz.
• Ayarlar sayfasından, site başlığı, zaman dilimi, dil, okuma, yazma ve yorum ayarlarını yapabilirsiniz.
• Ortam sayfasından sitenize resim ve görüntü yükleyebilirsiniz.
• Yazılar sayfasından sitenize yeni içerik sayfaları ve kategorileri ekleyip düzenleyebilirsiniz.
• Sayfalar adlı bağlantıdan, sitenizin hakkında ve iletişim gibi sık değişmeyen sayfalarını oluşturabilirsiniz.
• Kullanıcılar sayfasından, yönetim paneline veya sayfa içeriklerinize erişecek kullanıcıları ve yetkilerini tanımlayabilirsiniz.
• Eklentiler sayfasından kurulu eklentileri görebilir, etkisizleştirebilir, ayarlarını değiştirebilir veya yenilerini ekleyebilirsiniz. Bunun için sol üst taraftaki Yeni ekle düğmesini tıklatabilirsiniz.

WordPress’in yönetim panelinin kullanımı kolaydır, yine de öğrenmeyi hızlandırmak için Youtube veya Udemy üzerinde WordPress anahtar kelimesi ile aratacağınız eğitimleri izlemeyi düşünebilirsiniz. Bu size oldukça fazla zaman kazandıracaktır.

WordPress eklentileri

Bu başlıkta, hemen hemen tüm WordPress kurulumlarının ihtiyacı olabilecek bazı önemli ve kullanışlı eklentileri sizlere tanıtmak istiyorum.

• Wordfence Security – Firewall & Malware Scan: WordPress için bir güvenlik duvarı olarak çalışır. WordPress’in sunucu yayın dizinindeki zararlı kod ve içerikleri tarar ve gelen istekleri engeller. Sitenizdeki güvenlik zafiyetlerinden haber verir.
• Google Analytics Dashboard Plugin by MonsterInsights: Google Analytics’i kullanarak siteyi ziyaret edenler hakkında değerli veriler görüntüler ve ziyaretçi sayısını artırma konusunda tavsiyeler sunar.
• BackWPup – WordPress Backup Plugin: Sitenin tamamını belirtilen bir zamanda herhangi bir konuma yedeklemek için kullanılır. Yedekleri zip, tar, tar.gz biçimlerinden herhangi birisi ile FTP sunucuya, Dropbox’a, Amazon buluta, Microsoft buluta veya Google Drive’a yedekleyebilir. Bu yedekleri e-posta ekinde de gönderebilir. Dosyaları yedekleyebildiği gibi veri tabanını da yedekleyebilir.
• Wp-Optimize: Veritabanındaki gereksiz verileri temizler, resim dosyalarını sıkıştırır ve siteyi hızlı sayfa yüklemeleri için ön bellekleyebilir.
• WP Fastest Cache: Mod Rewrite ile site sayfalarının açılış hızını artırmak üzere ön belleklemeler oluşturur. Önbellekleri Cloufflare ve çeşitli CDN (Content Distributing Network) aracılığı ile sunabilir. HTML, CSS ve JS (javascript) dosyalarını ufaltabilir, daha hızlı aktarım için CSS ve JS dosyalarını birleştirebilir. Hızlı sayfa aktarımı için Gzip sıkıştırmasını kullanabilir.
• YoastSEO: Arama motorlarının siteyi daha etkili indeksleyebilmesi için yöntemler sunar. XML site haritaları oluşturabilir. Sayfaların başlık ve meta bilgileri için şablonlar oluşturabilir.

WordPress kaynakları

WordPress için ücretsiz ve ücretli tema seçenekleri oldukça fazladır. Bedava temalar için WordPress’in resmi sitesindeki Themes bağlantısını tıklayarak ihtiyacınıza özel temaları filtreleyebilirsiniz. Temanızı seçerken sık tercih edilen ya da indirme sayısı fazla olanlar arasında bir tercih yapmanızı tavsiye ederim. Bunun nedeni güvenliktir. WordPress’in çekirdeği kodlanırken güvenli kodlama standartlarına uyulur. Bu da onu PHP kodlarının güvenliği açısından yeterince sağlam kılmaya yeter. Fakat WordPress’e sonradan dâhil edeceğiniz tema ve eklentiler için bundan emin olmanız mümkün değildir. Yeterince kişinin ilgi göstermediği bir tema ya da eklenti yeterli güvenlik olgunluğuna sahip olmayabilir yani geliştiricisi tarafından kod güvenliğine yeterince özen gösterilmemiş olabilir. Bu ihtimal indirme sayısı düşük olanlarda yüksek olanlara göre daha fazladır. WordPress eklentilerini görmek için ise Plugin bağlantısına tıklatarak inceleyebilir veya aşağıda verilen ücretli (Premium) sitelerin listelerine göz atabilirsiniz.

Ücretli tema ve eklentiler için de oldukça fazla seçenek vardır ve fiyatları genellikle $10 ile $50 arasında değişir. Bu ücreti bir kere ödersiniz ve kullandığınız sürece güncellemelerden ve destek hizmetinden yararlanabilirsiniz. Ücretli tema ve eklenti edinmek için tavsiye edebileceğim belli başlı kaynakları şunlar:

• themeforest.net
• templatemonster.com
• elegantthemes.com

Eğer PHP kodlama bilgisine sahipseniz kendi tema ve eklentilerinizi de geliştirebilirsiniz. Bunun için wordpress.org ana sayfasının altındaki Developers bağlantısı çok iyi organize edilmiş bir kodlama ve API dokümantasyonuna sahiptir. WordPress için kod geliştirilirken wordpress API’larından yararlanılır. WordPress API’ları WordPress’in işlev, özellik ve olayları (events) ile etkileşime geçmek için hazırlanmış PHP alt programlarıdır. API’lar kullanılarak yazılan WordPress kodları, WordPress’in tüm sürümleri ile uyumlu olarak çalışabilir.