S.M.A.R.T (Selft Monitoring, Analysis and Reporting Tehcnology) bilgisayar sabit diskleri için izleme sistemini ifade eder. SMART, sabit diskin firmware’inde yüklü ve sabit diskin veri güvenirliği ve sağlamlık durumu hakkında kullanıcıya bilgi veren bir yazılımdır.
sabit diskin donanımsal yapısında bir sorunla karşılaşıldığında SMART bunu bilgisayarın açılışında yazılı olarak bildirerek kullanıcıyı uyarır. Bu uyarı çoğu durumda kullanıcıya verilerini sağlıklı bir ortama taşıması için erken uyarı mahiyetindedir. Böyle bir uyarı ile karşılaşıldığında vakit kaybetmeden verileri güvenli bir ortama aktarmak gerekir.
Modern sabit disklerde SMART, sabit disk kontrol kartı ve kafa kontrol devresindeki birçok elektronik elemanın parametrelerini izlerken, sabit diskin mekanik başarım durumunu da takip eder. Tüm bu bilgiler sabit disk için olası arıza durum tahmini için güçlü veriler sağlar. SMART aşağıdakiler gibi birçok veriyi değerlendirerek kullanıcıya veya işletim sistemine bir başarım tahmininde bulunur.
- Okuma hatası sayısı
- Disk devir hızına ulaşma süresi
- Diskin başlatma/durma sayısı
- Yeniden ayrılmış sektör sayısı (bozuk sektördeki verileri sağlam yere taşır ve bozuk yeri işaretler)
- Okuma/yazma kafası konumlama hata sayısı
- Toplam çalışma süresi (saat olarak)
- Disk plaka motoru devir başlatma deneme sayısı
- Yeniden kalibrasyon deneme sayısı (bu sayı arttıkça diskin mekanik yapısında sorun gerçekleşme olasılığı da artar)
- Disk iç ortam sıcaklık değeri
- Titreşim tespit değeri
- Sarsıntı ve titreşim sensör değeri
- UltraDMA CRC hata sayısı (transfer kablosu ile veri aktarılırken karşılaşılan toplam hata sayısı)
- Disk ilk dönüş devrini almaya başlarken, besleme akımında oluşan dalgalanmanın miktarı
- Yazma/Okuma işlemleri sırasında oluşan titreşim değerleri
- Kart sıcaklık değeri
- SSD diskler için, Flash blokların sahip olduğu kalan ömür sayısı
SMART Selft Test
SMART yazılımı bazıları üreticiden üreticiye göre değişebilen birçok test alt programından oluşur. Bunlar:
- Kısa test (Short): Diskin okuma başarımını açısından elektriksel ve mekanik durumunu analiz eder. Elektriksel test tampon RAM’in kontrolü, okuma/yazma devrelerinin/kafasının kontrolünü içerirken, mekanik test ler okuma yazma kafasının veri izleri (tracks) üzerine konumlandırma kabiliyetini sınar. Burada sınaması yapılan veri izleri üreticiden üreticiye göre değişebilen kısmı (küçük) alanlardır.
- Uzun ve gelişmiş test (Long/Extended): Kısa testde gerçekleştirilen adımları,herhangi bir süre limiti olmadan disk yüzeyinin tamamında gerçekleştirir. (Bu işlem yüzlerce dakika sürebilir. Günümüz disklerinde [2013] bu süre GB başına ortalama 1dk’dir)
- Conveyance Test: Sabit disk üreticisinden PC üreticisine taşınırken, nakliye aşamasında hasar oluşup oluşmadığını test eden birkaç dakikalık bir sınamadır.
- Seçimlik (selective): Diskin seçilebilen bir bölümü üzerinde test yürütebilmeye olanak veren bir sınama türüdür.