Raspberry Pi’ın farklı ihtiyaçlara ve kullanım amaçlarına hitap eden A, B, Zero ve Compute Board olarak dört farklı modeli vardır. Modellerin fiziksel boyutları birbirinden farklı olmakla birlikte GPIO portları fiziksel olarak uyumludur. Modellerin sahip olduğu fiziksel ölçülerin karşılaştırmalı bir görseli aşağıda yer almaktadır.
Raspberry Pi A+, B+ ve Zero modellerinin boyutları
Raspberry Pi Model A
Amiral gemisi olan Model B’ye göre daha ekonomik bir bilgisayardır. Genellikle daha az RAM’e sahiptir, USB ve kablosuz özellikleri azaltılmıştır. İlk defa 2013 yılında sunulan A modelini 2014 yılında A+ modeli takip etmiştir ve günümüzde de üretimi devam etmektedir. 2019 yılı itibari ile Raspberry Pi 3 Model A+ sürümü mevcuttur ve 4 çekirdekli 1.4GHz Cortex-A53 işlemci, 512MB RAM ile gelmektedir. B modelleri 56.5mm X 85.6mm ölçüsündeyken A modelleri 65mm X 56.5mm ölçülerindedir. Şimdiye kadar üretilen A modellerinin karşılaştırmalı bir listesi aşağıda yer almaktadır.
Raspberry Pi 1 Model A+ ve Raspberry Pi 3 Model A+
| Raspberry Pi Model A | Raspberry Pi Model A+ | Raspberry Pi 3 Model A+ | |
| Piyasaya çıkış | 2013 Şubat | 2014 Kasım | 2018 Kasım |
| Fiyat | $25 | $20 | $25 |
| SoC (Sistem Çipi) | BCM2835 | BCM2835 | BCM2837B0 |
| İşlemci Modeli | ARM1176JZF-S | ARM1176JZF-S | ARM Cortex-A53 |
| İşlemci Mimarisi | ARMv6Z 32Bit | ARMv6Z 32Bit | 64/32Bit ARMv8-A |
| Frekans/Çekirdek | 700 MHz/1 | 700MHz/1 | 1.4GHz/4 |
| RAM | 256MB | 512MB | 512MB |
| USB Port | 1 Adet | 1 Adet | 1 Adet |
| Ethernet Port | Yok | Yok | Yok |
| WiFi | Yok | Yok | 802.11ac |
| Bluetooth | Yok | Yok | Bluetoot 4.2/BLE |
| SD Kart | SD | Micro SD | Micro SD |
| Güç Tüketimi | 300mA | 200mA | 300mA |
Raspberry Pi Model A sürümleri
Raspberry Pi Model B
Raspberry Pi’ın son kullanıcıya yönelik amiral gemisidir. Hızı yanında, dâhili olarak sahip olduğu USB port’u, HDMI, kablolu ağ ağ port’u ve kablosuz (Wireless & Bluetooth) özellikleri ile gelen en gelişmiş modelidir. Raspberry Pi 3B+ modeli ile ilk defa 802.11ac kablosuz ağ arabirimi, Gigabit Ethernet (En fazla 300Mbit) ve PoE (Power over Ethernet) desteği gelmiştir. Raspberry Pi Model B modellerinin karşılaştırmalı bir listesi aşağıda yer almaktadır.
Raspberry Pi bilgisayarının B modelleri
| Raspberry Pi Model B | Raspberry Pi Model B+ | Raspberry Pi 2 Model B | Raspberry Pi 2 Model B v1.2 | Raspberry Pi 3 Model B | Raspberry Pi 3 Model B+ | Raspberry Pi 4 Model B | |
| Piyasaya çıkış | 2012 Mart | 2014 Temmuz | 2015 Şubat | 2016 Ekim | 2016 Şubat | 2018 Mart | 2019 Haziran |
| Fiyat | $35 | $35 | $35 | $35 | $35 | $35 | $35 |
| SoC | BCM2835 | BCM2835 | BCM2836 | BCM2837 | BCM2837 | BCM2837B0 | BCM2711 |
| İşlemci Modeli | ARM1176JZF-S | ARM1176JZF-S | ARM Cortex-A7 | ARM Cortex-A53 | ARM Cortex-A53 | ARM Cortex-A53 | ARM Cortex-A72 |
| İşlemci Mimarisi | ARMv6Z (32-bit) | ARMv6Z (32-bit) | ARMv7-A (32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) |
| Frekans/ Çekirdek | 700Mhz/1 | 700Mhz/1 | 900Mhz/4 | 900Mhz/4 | 1.2GHz/4 | 1.4GHz/4 | 1.5GHz/4 |
| L1 Cache (KB) | 16 | 16 | 72 | 72 | 72 | 72 | 96 |
| L2 Cache (KB) | 128 | 128 | 256 | 512 | 512 | 512 | 10 |
| RAM | 512MB | 512MB | 1GB | 1GB | 1GB | 2GB | 1/2/4GB |
| USB 2.0 Port | 2 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 2 |
| USB 3.0 Port | – | – | – | – | – | – | 2 |
| UART | 2 | 2 | 2 | 2 | 6 | ||
| Ethernet Port | 10/100 | 10/100 | 10/100 | 10/100 | 10/100 | 10/100/ 1000 | 10/100/ 1000 (true) |
| WiFi | Yok | Yok | Yok | Yok | 802.11n | 802.11ac Dual 2.4GHz & 5GHz | 802.11ac Dual 2.4GHz & 5GHz |
| HDMI | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 x 4K (30fps) 1 x 4K (60fps) |
| Bluetooth | Yok | Yok | Yok | Yok | Bluetooth 2.0/4.1 | Bluetooth 4.2 BLE | Bluetooth 5.0, BLE |
| Kamera Port’u | CSI | CSI | CSI | CSI | CSI | CSI | CSI |
| PoE | Yok | Yok | Yok | Yok | Yok | Var | Var |
| SD Kart | SD | Micro SD | Micro SD | Micro SD | Micro SD | Micro SD | Micro SD |
| Güç Girişi (Micro-USB) | Type B | Type B | Type B | Type B | Type B | Type B | Type C |
| Güç Tüketimi En az / En çok | 350 mA / 700 mA | 200 mA / 350 mA | 200 mA / 850 mA | 300 mA/ 1 A | 300 mA/ 1.3 A | 450 mA/ 1.2 A | 500 mA/ 1.2A |
Raspberry Pi Model B sürümleri
Burada yer almayan tüm özellikleri wiki sayfasından görebilirsiniz: https://en.wikipedia.org/wiki/Raspberry_Pi
Raspberry Pi Zero
Raspberry Pi Zero (Pi0W2) Raspberry Pi’ın en ucuz ve ufak modelidir. Fiziksel boyutları A ve B modellerinin yaklaşık olarak yarısı boyutundadır. Raspberry Pi Zero’nun bölümlerini aşağıdaki görsellerden inceleyebilirsiniz.
Raspberry Pi Zero W’nun görünüşü
Raspberry Pi Zero W’nin bölümleri
Fiziksel boyutlarının küçük olması nedeniyle daha çok gömülü ve giyilebilir bilgisayar uygulamalarında tercih edilir. Düşük işlem gücü ve elektrik tüketimi gerektiren uygulamalarda tercih edilir. Zero W modelinde kablosuz ağ (892.11n) ve Bluetooth arabirimleri de bulunur. GPIO konnektörü diğer modeller ile tamamen uyumludur ve kurulumu aynı şekilde gerçekleştirilir.
Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere, HDMI konnektörü miniHDMI’dır ve 2 adet Micro-USB port’una sahiptir. Bunlardan biri sadece enerji beslemesi için kullanılır.
Raspberry Pi Zero modellerinin karşılaştırmalı bir listesi aşağıda yer almaktadır.
| Raspberry Pi Zero v1.2 | Raspberry Pi Zero v1.3 | Raspberry Pi Zero W (Wireless) (Pi0W) | Raspberry Pi Zero 2 W (Wireless) (Pi0W2) | |
| Piyasaya çıkış | 2015 Kasım | 2016 Mayıs | 2017 Şubat | 2021 Ekim |
| Fiyat | $5 | $5 | $10 | $15 |
| SoC (Sistem Çipi) | BCM2835 | BCM2835 | BCM2835 | BCM2710A1 |
| İşlemci Mimarisi | ARMv6Z 32Bit | ARMv6Z 32Bit | ARMv6Z 32Bit | Cortex-A53 64Bit |
| Frekans/Çekirdek | 1GHz/1 | 1GHz/1 | 1GHz/1 | 1GHz/4 |
| RAM | 512MB | 512MB | 512MB | 512MB |
| USB Port | 1 | 1 | 1 | 1 (OTG support) |
| Ethernet Port | Yok | Yok | Yok | Yok |
| WiFi | Yok | Yok | 802.11n | 802.11 b/g/n |
| Bluetooth | Yok | Yok | Bluetooth 2.0/4.1 | Bluetooth 4.2/BLE |
| Kamera Port’u (CSI) | Yok | Var | Var | CSI-2 |
| HDMI | miniHDMI | miniHDMI | miniHDMI | Mini HDMI |
| SD Kart | MicroSD | MicroSD | MicroSD | MicroSD |
| Güç Tüketimi En az / En çok | 100mA/300mA | 100mA/350mA | 100mA/350mA | 300mA/600mA |
Raspberry Pi Zero sürümleri
Raspberry Pi Compute Module (CM)
Raspberry Pi Compute Module 3 modülü, daha çok yüksek işlem gücü gerektiren endüstriyel uygulamalarda kullanılmak üzere üretilmektedir. Standart DDR2 SODIMM konnektörüne sahip (Laptop RAM’lerinin kullandığı soket) modülün GPIO port’ları ek kartlar aracılığı ile kullanılabilir. Diğer modellerde olduğu gibi işletim sisteminin yüklü olduğu bir SD karta sahip değildir. Bunun yerine üzerinde bulunan bir eMMC belleği disk olarak kullanır. Ayrıca Wireless ve Bluetooth arayüzlerini barındırmaz. Aşağıda bir CM kartın görseli yer almaktadır. Diğer görseldeki IO kartı, compute modülün üzerinde bulunan GPIO, HDMI, USB, CSI ve DSI port’ları için bir bağlantı arayüzü sağlamaktadır.
Raspberry Pi Compute Modul 3+ ve IO genişleme Kartı
Kartın üzerinde diğer Raspberry Pi modellerinden farklı olarak ikişer kamera, UART, SPI ve I2C ile birer HDMI ve DPI (Parallel RGB Display) port’u yer alır. Ayrıca 48 adet GPIO port’u bulunur. Kartın ölçülerinin yer aldığı çizimi aşağıda görebilirsiniz.
Raspberry Pi Comput Modul 3+ fiziksel ölçüleri
Farklı Compute modüllerinin karşılaştırmalı özellik listesi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
| Compute Module | Compute Module 3 | Compute Module 3 Lite | Compute Module 3+ | Compute Module 3+ Lite | |
| Piyasaya çıkış | 2014 Nisan | 2017 Ocak | 2017 Ocak | 2019 Ocak | 2019 Ocak |
| Fiyat | $30 | $30 | $25 | $30/$35/$40 | $25 |
| SoC (Sistem Çipi) | BCM2835 | BCM2837 | BCM2837 | BCM2837B0 | BCM2837B0 |
| İşlemci Modeli | ARM1176JZF-S | ARM Cortex-A53 | ARM Cortex-A53 | Arm CortexA53 | Arm CortexA53 |
| İşlemci Mimarisi | ARMv6Z (32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) | ARMv8-A (64/32-bit) |
| Frekans/Çekirdek | 700MHz/1 | 1.2GHz/4 | 1.2GHz/4 | 1.2GHz/4 | 1.2GHz/4 |
| RAM | 512MB | 1GB | 1GB | 1GB | 1GB |
| USB Port | 1 adet port genişletme kartı aracılığıyla kullanılır. | ||||
| Ethernet Port | Yok | Yok | Yok | Yok | Yok |
| WiFi | Yok | Yok | Yok | Yok | Yok |
| Bluetooth | Yok | Yok | Yok | Yok | Yok |
| Kamera Port’u | 2xCSI | 2xCSI | 2xCSI | 2xCSI | 2xCSI |
| HDMI | 1 adet. Genişletme kartı aracılığıyla kullanılır. | ||||
| Görüntü Çıkışı | 2xDSI | 2xCSI | 2xCSI | 2xCSI | 2xCSI |
| SD Kart | Yok | Yok | Yok | Yok | Yok |
| eMMC | 4GB | 4GB | Yok | 8GB/16GB/32GB | Yok |
| Güç Tüketimi En az / En çok | 100mA/ 350mA | 200mA/ 700mA | 200mA/ 700mA | 250mA/ 700mA | 250mA/ 700mA |
Raspberry Pi Compute Module 4 IO Board
Raspberry Pi’ın A ve B modüllerinde kullanıma sunulmayan port ve modüllerin tamamının kullanılabilmesine imkân tanıyan bu IO kart, Raspberry Pi Compute Module 4 (CM4) için bir geliştirme kartı olarak sunulmaktadır. IO board ile beraber üzerinde Gbit Ethernet portu, mikro SD kart yuvası, PCIe (PCI Express Gen 2) slot, ikişer adet DSI ve CSI portu, RTC (realtime clock), EEPROM, soğutma fanı bağlantısı, harici besleme jakı (+12v, +5v barrel jack) ve iki adet analog giriş portu (AIN0 ve AIN1) barındırmaktadır.
Raspberry Pi Compute Module 4 IO Board
Raspberry Pi 400 kişisel bilgisayarı
Raspberry Pi Vakfı’nın 2020’nin sonlarına doğru duyurduğu Raspberry Pi 400 kişisel bilgisayarı bir Raspberry Pi bilgisayarının bir klavye içerisine entegre edilmiş hali olarak karşımıza çıkıyor. Ufak boyutlu bir PC klavyesi görünümünde olan Raspberry Pi 400’e bir fare ve monitör bağlayarak hızlıca uygun maliyetli bilişim teknoloji sınıfları oluşturmak mümkün oluyor. Bu modelde GPIO konnektörü klavyenin arkasına yerleştirilmiş durumdadır.
Raspberry Pi 400 kişisel bilgisayar
Raspberry Pi Pico
Raspberry Pi Pico diğer tüm Raspberry Pi modellerinden farklı olarak mikroişlemcili bir kart değil mikrodenetleyici tabanlı bir geliştirme kartıdır[1]. Arduino hakkında bilgisi olanlar için Arduino benzeri bir karttır diyebiliriz. Raspberry Pi Vakfı tarafından geliştirilen RP2040 mikrodenetleyicisini kullanır. C ve MicroPython için geliştirme ortamları vakıf tarafından sunulmaktadır. Pi Pico W modelinde yer alan 802.11n standardını destekleyen Wi-Fi modülü ve Bluetooth LE 5.2 ile kolayca IoT (Internet of Things) uygulamaları için kullanılabilir.
Raspberry Pi Pico modelleri sırasıyla Pi Pico, Pico H ve Pico W
Raspberry Pi Pico H’nin Pico’dan bazı farkları vardır. Pico H’de header pin’leri lehimli olarak gelir ve UART olarak da kullanılabilen bir debug portuna sahiptir. Diğer özellikleri aynıdır.
Raspberry Pi Pico’unun özellikleri aşağıdaki gibidir:
- 21mm x 51mm ölçülerindedir
- 133MHz’lik çift çekirdekli (dual) Arm Cortex M0+ işlemcisini kullanır.
- 264KB SRAM ve 2MB flash belleğe sahiptir.
- USB 1.1 aygıtları destekler ve host emülasyonu yapabilir.
- Düşük güçte uyku modlarına sahiptir.
- USB üzerinden sürükle bırak yöntemiyle programlanabilir.
- 26 çok işlevli GPIO pin’ine sahiptir.
- 2 × SPI, 2 × I2C, 2 × UART, 3 × 12-bit ADC ve 16 × PWM portu vardır.
- Hassas saat ve timer donanımına sahiptir.
- Sıcaklık sensörü barındırır.
- Çip tasarımı tarafından desteklenen kayan noktalı aritmetik işlem yordamları vardır.
- 8 adet programlanabilir PIO portu (PIO)
PIO (Programmable Input Output) Hakkında
PIO portları ile yazılım yoluyla yapılabilecek giriş çıkış (I/O) işlemleri donanımsal olarak gerçekleştirilebilir. Örneğin bir LED’e program yazarak fade (sönümlenme) animasyonu yaptırmak isterseniz bunun için bir döngü kurmalı ve işlemcinin bu döngüyü tamamlamasını beklemek durumundasınız. PIO ile bu basit IO işlevleri state machine adı verilen yapılar kullanılarak donanımsal olarak gerçekleştirilebilir. Pi Pico’da 8 IO pinini kontrol edebilen 2 adet state machine bulunur. Böylece donanımsal portlar yaratarak düşük işlem kaynaklarına sahip Pico gibi bir donanımı daha verimli kullanma şansını yakalamış olursunuz.
Raspberry Pi’ı nasıl temin edebilirim?
Raspberry Pi’ın tasarım ve şematik kodları vakıf tarafından kamuya sunulmadığından temin edeceğiniz Raspberry Pi orijinal olacaktır (Çinliler henüz kopyasını üretmediler). Raspberry Pi Vakfı, kendi sitesi üzerinden satış yapmakta[2]; fakat kargo ücreti yüksek olduğundan her ülkede yetkilendirdiği dağıtıcıları tercih etmek daha mantıklı olmaktadır. Türkiye’deki yetkili dağıtıcı ise 2019 itibari ile Samm Teknoloji adındaki firmadır. Samm Teknoloji’nin kendi sitesinden[3] orijinal ve garantili bir Raspberry Pi satın alabilirsiniz.
Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde Raspbery Pi temin etmek için birçok alternatif kanal bulunmaktadır. Bunların başında ikinci el ürün satan siteler gelmektedir. İkinci el sitelerini kullanarak bir Rapberry Pi temin edip deneyerek satın alabilirsiniz. Bazı ikinci el ilan sitelerinin haber verme/alarm özelliği vardır. Bu sitelere üye olup bir alarm kurarak yeni bir Raspberry Pi ilanından anında haberdar olabilirsiniz. Bu, birçok kişinin ucuza ürün temin etmek için tercih ettiği iyi bir yöntemdir.
Ayrıca, kitabın sonunda bağlantıları verilen Raspberry Pi forum sitelerinden de zaman zaman Raspberry Pi’ın modelini yükseltmek isteyen veya artık işine yaramayan kullanıcıların sattığı Raspberry Pi’lar olabilmektedir. Satış yapan internet sitelerini incelediğinizde, Raspberry Pi’ı ilk defa deneyimleyecek kullanıcılar için çeşitli kitler de sunulduğunu görebilirsiniz. Bu kitler genellikle bir besleme adaptörü, HDMI kablosu, klavye/fare, ekran, kamera, SD kart ve adaptörü ile bazı elektronik sensörler gibi bileşenlerden oluşur.
[1] Raspberry Pi Pico Modelleri – https://www.raspberrypi.com/documentation/microcontrollers/raspberry-pi-pico.html
[2] Raspberry Pi Vakfının satış sitesi: https://www.raspberrypi.org/products/
[3] Türkiye resmi dağıtıcısı Samm Teknoloji: https://market.samm.com/
