Borland Kodlama Standartları

Bu doküman Delphi kod yazma standartlarını anlatmaktadır. Borland tarafından oluşturulan ve birçok Delphi programcısı tarafından benimsenen standartlar. Object Pascal çok güzel dizayn edilmiş bir dildir, bu standartların temel amacı da kodu daha okunabilir kılmaktır. Daha sonra yazdığınız bir koda baktığınız zaman kolayca okuyabilmelisiniz veya birlikte proje geliştirdiğiniz bir takım arkadaşınız kodlarınızı kolayca anlayabilmelidir.

Bu doküman Delphi kod yazma standartlarını anlatmaktadır. Borland tarafından oluşturulan ve birçok Delphi programcısı tarafından benimsenen standartlar. Object Pascal çok güzel dizayn edilmiş bir dildir, bu standartların temel amacı da kodu daha okunabilir kılmaktır. Daha sonra yazdığınız bir koda baktığınız zaman kolayca okuyabilmelisiniz veya birlikte proje geliştirdiğiniz bir takım arkadaşınız kodlarınızı kolayca anlayabilmelidir.

Genel Kurallar

Hizalama

  • Eğer kodda hizalama yaparsanız, kodları okumak ve takip etmek çok daha kolay olacaktır. İlk hiza başlangıçtan itibaren 2 boşluk bırakarak, ikinci hiza başlangıçtan itibaren 4 boşluk bırakarak, üçüncü hiza başlangıçtan itibaren 6 boşluk oluşturarak ve sonrasında her hiza için iki boşluk (8, 10, 12, 14… boşluk) bırakarak devam edilmelidir.
  • Tab karakterlerini kod dosyalarına kaydetmeyin. Çünkü Tab karakterinin belirttiği boşluk miktarı kullanıcıdan kullanıcıya ve çeşitli kod uygulamalarında farklı algılanmaktadır.
  • Tools -> Editor Options -> Source Options kısmındaki Use Tab Character seçeneğini iptal ederek Tab karakterinin kod dosyalarına kaydolmasını engelleyebilirsiniz. Bu seçeneği kapattığınızda, Tab’a bastınığız zaman Tab karakteri yerine boşlukla doldurulur.
  • Kod editöründe düşey bir çizgi vardır. Kod yazarken bu çizgiyi geçmezseniz kodunuz hem daha kolay okunur, hem de çıktıları daha iyi gözükür.
  • Birbiriyle ilişkili begin ve end, birbiriyle aynı hizada ve ayrı satırlar şeklinde yazılmalıdır.

Yanlış : for i := 0 to 10 do begin // begin, for’la aynı satırda

Doğru : for i := 0 to 10 do
begin

if Şart then
begin

end
else
begin

end;

Yorum Koyma

  • Yorum için //, {} ve (* *) kullanılır.
  • // tek satıra yorum yazmak için kullanılır.
    {} ve (* *) ise blok olarak yorum koymak için kullanılır, başlangıç ve bitiş arasındaki her şey yorum kabul edilir. Bunlardan {} yorum yazmak, (* *) de çalışma anında geçici olarak bazı kodları devre dışı bırakmak için kullanabilirsiniz.
  • Koda ne fazla, ne de az, anlamanız için yeterli olacak kadar yorum ekleyin.
  • Eğer düzeltmek istediğiniz bir koda geçici olarak yorum ekliyorsanız, yorumun başına ??? eklemek iyi olacaktır. Daha sonra kolayca bu satırları bulup, gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz.

//???:diğer procedure’u hazırlayınca sıralama kısmını da düzeltmek gerek.

Lisans Bilgisi Ekleme

Yazdığınız unit’e lisans bilgileri eklemek istiyorsanız, unit’in en üstüne aşağıdaki yapıda eklenmelidir. Gerekirse araya aynı formatta yeni satırlar eklenebilir.

{************************************************* ******}
{ }
{ Üretim Modülü }
{ © 2002-2003, ceviz.net }
{ Sürüm: }
{ }
{ Açıklama: modül hakkındaki açıklamalarınız. }{ }
{************************************************* ******}

OBJECT PASCAL

Boşluklar

Object Pascal boşlukları göz ardı eder. Object Pascal çok güzel bir dizayna sahip olduğu için çok fazla boşluk bırakmanız gerekmeyecek, ancak;

  • Rutin (procedure, function) tanımları arasında bir satır boşluk bırakmalısınız.
  • Açma parantezi ile bir sonraki karakter ve kapama parantezi ile bir önceki karakter arasında boşluk bırakmayın.

Yanlış : CallProc( AParameter )
Doğru : CallProc(AParameter)

  • Kod içerisinde gereksiz yerlerde ekstra parantezler kullanmayın.

if (i = 15) then // yanlış, burada paranteze gerek yok.
if (i = 15) or (j = 5) then // doğru, parantezler gerekli

  • Noktalı virgülden önce boşluk bırakmayın.
  • Köşeli parantezlerden önce ve sonra boşluk bırakmayın.

Yanlış : MyInteger := MyIntegerArray [ 3 ];
Doğru : MyInteger := MyIntegerArray[3];

Ayrılmış Kelimeler (Reserved Words)

Object pascal’a ait ayrılmış kelimeler (for, if, begin, end gibi kod içinde özel manası olan kelimeler) tamamen küçük harflerle yazılmalıdır. Bu kelimeler varsayılan olarak editör içinde koyu yazı tipi ile gösterilirler.

Procedure ve Function’lar (Rutinler)

  • Rutinlere yaptıkları işi anlatan manalı isimler verilmelidir. Genelde iyi isimler; bir isim ve bir fiilden oluşur.

DosyaBul, ProgramiKapat gibi.

  • Rutin isimlerini daha kolay okuyabilmek için kelimelerin baş harfleri büyük yazılmalıdır.

yanlış : procedure bubiruzunokumasizorrutinismi;
doğru : procedure BuOkumasiKolayBirRutinIsmi;

  • Rutin isimlerinde alt çizgi kullanılmamalıdır.

yanlış : procedure Bu_Yanlis_Bir_Procedure_Ismi;

Parametreler

  • Mümkün olduğu kadar, aynı tipteki parametreler tek bir ifadede toplanmalıdır.

yanlış : procedure Ornek(Parametre1: string; Parametre2: string; Parametre3: string);
doğru : procedure Ornek(Parametre1, Parametre2, Parametre3: string);

  • Parametrelere manalı isimler verilmelidir.
  • Eğer kategorisel bir sıralama olabiliyor ise parametrelerin sıralamasını ona göre yapın.
  • BirProc (Ulke, Bolge, Il, Ilce : string); gibi.
  • Böyle bir kategori yok ise çok kullanılan parametreden, az kullanılan parametreye doğru yazın. Bir istisna olarak eğer Sender parametresi varsa daima ilk sırada yazılır.


İsim Çakışmalarını Önleme

Eğer bir rutin birden fazla unitte tanımlı ise uses kısmında bu unitlerin ikisinin de kullanımı durumunda oluşabilecek karışıklıkları önlemek için bu rutinleri unit ismi ile kullanmak gereklidir.

Örnek : FindClose rutini 2 unitte tanımlıdır.

SysUtils.FindClose(SR); veya Windows.FindClose(Handle);


Değişkenler

  • Değişkenlere anlamlı isimler verilmeli.
  • Döngü değişkenleri için genelde i, j, k harfleri kullanılır.
  • Boolean değişkenler tanımlanırken isimleri (True, False) değerlerini tam manasıyla anlatacak bir isim olmalı.
  • Birden fazla aynı tipte değişkeni ayrı ayrı satırlarda tanımlamak yerine, tek satırda tanımlanmalı.var
    i: integer;
    j: integer;
    yerine
    var
    i, j: integer;
  • Eğer gerekli ise lokal değişkenlere hemen rutinin girişinde ilk değerler atanmalıdır.
  • Mümkün olduğu kadar global değişkenler kullanılmamalı, sadece gerçekten gerekli olduğu durumlarda kullanılmalıdır. Global değişkenlere tanımlama aşamasında ilk değer ataması yapılabilir. Eğer gerekli ise bu atamaları tanımlama kısmında yapabilirsiniz. Ancak atayacağınız değerler 0, nil, … sıfırlama değerleri ise bu atamaları yapmayın. Bu atamalar en uygun biçimde Delphi tarafından zaten sıfırlanmaktadır.


Real Tipini Kullanmayın

  • Real tipi geriye doğru uyumluluk için bulunmaktadır. bunun yerine Double tipini kullanın.


Variant ve OleVariant

Çalışma esnasında tipi belli olmayan verileri tutmak için kullanılırlar ve genelde COM ve veritabanı programlarında lazım olurlar, bunların dışında pek kullanmayın. Variant’lar diğer tiplere göre çok daha yavaş çalışırlar.

Variant stringleri Delphi tipinde tutarken, OleVariant bu stringleri Ole string’lere çevirir (WideChar). Bunun için COM-based uygulamalarda ve ActiveX geliştirirken OleVariant kullanın.


if İfadesi

  • if/then/else şeklinde kullanılan ifadelerde, gerçekleşmesi daha muhtemel olay then kısmında, daha az muhtemel olan ise else kısmında yer almalıdır.
  • if ifadelerinin okunması daha zor olduğundan, mümkün olduğu kadar case ifadesi kullanın.
  • iç içe if ifadelerini en fazla 5 seviyeye kadar yapın. Daha fazlasına ihtiyacınız varsa, yapınızı gözden geçirip daha uygun bir yapıya çevirin.
  • Eğer birden fazla şartı test ediyorsanız, şarları hızlı çalışandan yavaş çalışana doğru dizmeniz daha iyidir. Mesela şart1 daha hızlı hesaplanıyor ve şart2 biraz daha yavaş hesaplanıyorsa
  • if Şart1 or Şart2 then // şart1 True ise, Şart2’ye bakılmaz.
  • Birden fazla şartı test ediyorsanız ve şart ifadeleri uzunsa, her şartı bir satıra yazmak daha iyi olacaktır.

if Şart1 and
Şart2 and
Şart3 then


case İfadesi

  • case’de ifadeler nümerik veya alfabetik sıralamada yazılmalıdır.
  • her ifadenin uzunluğu 4-5 satırı geçmemesi iyi olur. Eğer bir ifadenin uzunluğu çok fazla ise bunu ayrı bir procedure veya fonksiyon olarak yazmak daha iyi olacaktır.
  • her ifade begin..end blokları arasına yazılmalıdır.

case İfade of ifade1 :
begin

end;
ifade2 :
begin

end;
else

end; {case}


with ifadesi

with ifadesi yazımda kolaylık sağlaması açısından kullanılır. Ancak with ifadesini gerekli yerlerde kullanmalı ve birden fazla nesne ile kullanmamalısınız.

Yanlış : with Record1, Record2 do

böyle bir kullanım hem kodu okuyan kişiyi şaşırtır, hem de hata tespitlerini zorlaştırır.


EndIf, EndCase, EndWith

Object Pascal’da bu ifadeler yoktur. Bu ifadeler begin..end blokları arasına yazılırlar. Bu ifadeleri kullanırken, başlangıç ve bitiş bloklarını belirlemek için yorum kullanmalısınız :

if i > 5 then
begin

end; {if} // if bloğunun bitişi
with Query1 do
begin
….
end; {with} // with bloğunun bitişi

Enumerated Type

Her elemandan önce enumarated type’i belirten harflerin eklenmesi gerekir. Aşağıdaki örnekte, her elemandan önce bk harfleri eklenmiştir ve bunlar ButtonKind ifadesinin baş harfleridir.

Yalnız sadece L veya 1 eklemekten kaçının. Bunlar gösterimde ve bazı yazıcılarda problem çıkartabilir.

TBitBtnKind = (bkCustom, bkOK, bkCancel, bkHelp, bkYes, bkNo, bkClose, bkAbort, bkRetry, bkIgnore, bkAll);

Exception Handling

Delphi’de genel kural nesneyi oluşturan yok eder. Eğer bir form veya bir nesne oluşturmuşsanız onu yok etme görevi de sizindir. Aldığınız kaynakları geri sisteme vermelisiniz. Bunun için bol bol try..finally bloğu kullanmanız gerekir.

SomeClass1.Create; // oluştur
try
… // bir şeyler yap
finally
SomeClass1.Free; // SomeClass1 mutlaka yok edilir.
end; {try}

Eğer bir hata oluştuğu zaman bir işlem yapmak istiyorsanız (genelde hatayı gösterme veya kaydetme gibi) try..except bloğu kullanmalısınız.

try
….
except
…. // hata oluşursa bu blok çalışır
end; {try}


Class İsimleri

  • Her zaman olduğu gibi mantıklı isimler verilmelidir. Delphi’de classların başına T harfinin konulması bir gelenektir. Yani Her class(sınıf) ismi T ile başlamalıdır.

type
TMusteri = class(TObject);


Fields ve Property Access

  • Field’ların başına F harfi eklenmelidir. FYukseklik gibi.
  • Tüm fieldlar private kısmında tanımlanmalıdır.
  • property erişimi için kullanılan metodların başına get ve set kelimeleri eklenmelidir.

property Yukseklik: Integer read GetYukseklik write SetYukseklik;

  • Methodlar alfabetik sırada sıralanmalıdır. Yani : private – protected – public – published


DOSYALAR

  • Projelere anlamlı ve açıklayıcı isimler verilmelidir. Mesela sistem bilgilerini gösteren bir program için : SystemInfo.dpr gibi.
  • Form isimlerine anlamlı ve açıklayıcı bir isimden sonra Frm karakterleri ile biten bir isim verilmedir. Mesela Stok formu için StokFrm.pas gibi.
  • Data Modüllere yine açıklayıcı bir isimden sonra DM karakterleri ile biten bir isim verilmelidir. Mesela müşteri tabloların yer aldığı data module ise : MusteriDM.pas gibi.

FORMLAR

  • Form isimleri açıklayıcı bir ön isim ve Form kelimesinin birleşmesinden oluşmalıdır. Mesela Stok formunun ismi : StokForm, müşteri bilgilerinin girişinin yapıldığı formun ismi : MusteriGirisForm
  • Sadece çok gerekli formlar auto-create yapılmalıdır. Auto-Create formlar program çalıştığı anda otomatik olarak oluşturulur ve hafızada yer kaplarlar. Çok gerekli formlar dışındaki diğer formlar Project Options kısmından Avaible Forms kısmına alınmalıdır.
  • Data modullere açıklayıcı bir ön ekten sonra DataModule kelimeleri eklenmelidir. Mesela müşteri tablolarının yer aldığı data module için MusteriDataModule gibi.


BİLEŞEN ÖNEKLERİ

Forma koyduğunuz her bileşene bileşenin türünü gösteren bir önek ve anlamlı isimler vermelisiniz. Aşağıda bileşenler için önekler yer almaktadır.

Örneğin Vergi nosunun girileceği Edit’in ismi, başına Edt önekini alarak EdtVergiNo olmalı.

Yazar: Özgür Koca

Yazar - Tankado.com

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.