SİSTEM ANALİZ VE TASARIM (Genel Bakış)

TEMEL KAVRAMLAR

Sistem Kavramının Temelleri

Plana uygun bir amacı gerçekleştirmek üzere tasarlanmış çeşitli olayların, doğal veya yapay olarak oluşturduğu gruba sistem denir. Sistem kavramı için birbirine benzer çok çeşitli tanımlar yapılmıştır. Tüm tanımlarda ortak olan üç öğe vardır; parçalar, ilişkiler, amaç.

Sistemsel yaklaşımın (General Systems Theory) birçok özellikleri vardır. Bunlardan en önemlilieri aşağıda listelenmektedir.

Temelde 2 tip sistem vardır;

  1. Kapalı Sistem : Çevresindeki sistemlerden her ne şekilde olursa olsun etkilenmeyen ve kendi kendine yeten sistem tipidir.
  2. Açık Sistem : Mutlaka çevresindeki diğer sistemlere ilişkisi olan, onlarla haberleşen ve etkileşen sistem tipidir.

Sistemler ayrıca yapılarına göre de dörde ayrılırlar,

  1. Belirlilik Halindeki (Deterministik) Sistemler : Sisteme ilişkin tüm değişken, parametre ve ilişikileri belli olan sistemlerdir.Sistemin çalışma yolu tek ve kesindir. Kendi kurllarına göre çalışır.
  2. Olasılık Taşıyan (Stochastic) Sistemler : Bu tip sistemlerde girdi değerleri ve süreç kesin değildir; ancak olasılık dağılımları ile temsil edilebilmektedir. Girdi değerlerinin olasılıklı oluşuna bağlı olarak çıktı değerleri de kesin değildir.
  3. Uyum Gösteren (Adaptive) Sistemler : Çevrelerine, çevrelerinde oluşabilecek değişikliklere uyabilme özelliğine sahip sistemlerdir.
  4. Paylaşılan/Çakışan (Shared/Overlapping) Sistemler : Birden fazla sisteme bağlı olan sistemlerdir.
  5. Katı (Rijid) Sistemler : Çevrelerindeki hiç bir değişikliği kabul etemeyen sistemlerdir.

Analiz ve Sistem Analiz Kavramlarının Temelleri

Herhangi bir şeyi en ufak ayrıntılarına ayırmaya sistem analiz denir. Sistem analiz ise bir sistem ve onun işlediği çevre hakkında faktörleri toplamayı, düzenlemeyi ve değerlendirmeyi kapsar. Sistem analizin temel amacı, mevcut sistemin tüm yanlarıyla analiz edilerek daha iyi bir sistem tasarlanmasına ve geliştirilmesine temel oluşturmaktadır. Bu amaçla bu aktivite sırasında konunun detaylı analizinin yanısıra problemlerin saptanması, çözümlerin belirtilmesi ve bilişim gereksinimlerinin ortaya çıkarılması da gerekmektedir. İyi bir sistem kurulabilmesi için aşağıdaki kurallara uyulması gereklidir.

SİSTEM GELİŞTİRME

Sistem geliştirme organizasyonel bir probleme veya yeni bir oluşuma bilişim sistemi çözümü üretmek için gerekli işlemlerin tümü olarak tanımlanır. Sistem geliştirme, farklı işlemler kullanılarak yapılan yapısal bir problem çözme şeklidir. Aşağıda listelenen bu işlemler Sistem Geliştirme Yaşam Çevrimi'nin (SGYÇ) [Systems Development Life Cycle - SDLC] adımlarını oluştururlar. Gerçekte bu adımlar birbirleriyle içiçedirler, ve aynı anda yapılabildikleri gibi farklı da gruplandırılabilirler.

Sistem Analizi : Organizasyonun bilişim sistemi ile çözüm getirmek istediği problemin analizidir. Aşağıdaki adımları içerir;

Sistem Tasarımı : Bilişim sisteminin sistem analiz tarafından tespit edilen bilgi gereksinimlerini nasıl karşılayacağının detaylarıdır. Aşağıdaki adımları içerir;

Kodlama : Tasarım adımı sırasında hazırlanmış sistem özelliklerinin program koduna çevrilmesi işlemidir.

Deneme : Sistemin bilinen koşullarda istenen sonuçları verip vermediğinin tespiti için ayrıntılı ve eksiksiz yapılan işlemlerdir.

Uygulama ve Bakım (Dağıtık Uygulama, Eğitim, Çevirim ve Değerlendirme) : Çalışan ve kullanıcıları eğitilmiş olan bir bilişim sistemi için gerekli işlemler topluluğudur. Bu işlemler;

Bir bilişim sistemi projesi farklı kaynaklar tarafından farklı nedenlerle başlatılabilir. Bir sistem projesi, organizasyonun bir değişiklik geçirme süreci içinde ve genellikle problemlerin çözümü veya yeni yapılanmaların/gelişmelerin istendiği durumlarda başlar. Organizasyonlarda yapılabilecekten çok daha fazla sayıda proje isteği gelmekte olduğundan, proje seçimi zor bir karar olmaktadır. Proje seçimi için en önemli beş kriter aşağıda verilmektedir;

Projenin seçilmesi ve başlatılmasından sonra, sistem analistin görev süreci başlamaktadır. Analist SGYÇ adımları çerçevesinde sistematik olarak çalışmasını sürdürmeli ve kendisi ile ilgili tüm rolleri üstlenmelidir. Bu rollerden en önemlileri;

Sistem analistin bir çok özelliğe sahip olması gerekmektedir. Bunlar;

Sistem analiz ve sistem tasarım işlemleri için kullanılan bilgisayara dayalı yazılım paketlerine Bilgisayar Destekli Yazılım Mühendisliği (BDYM) [Computer Aided Software Engineering - CASE] araçları denmektedir. BDYM araçlarının kullanılma nedenleri;

BDYM'ler alçak seviyeli BDYM, yüksek seviyeli BDYM ve entegre edilmiş BDYM (yüsek ve alçak seviyeli BDYM'lerin birleşiminden oluşan tek araç seti) olmak üzere sınıflandırılırlar.