SİSTEM ANALİZ VE TASARIM (Sistem Analiz)
Sistem analiz, bir sistem ve onun işlediği çevre hakkında faktörleri toplamayı, düzenlemeyi ve değerlendirmeyi kapsar. Sistem analizin temel amacı, mevcut sistemin tüm yanlarıyla analiz edilerek daha iyi bir sistem tasarlanmasına ve geliştirilmesine temel oluşturmaktadır. Bu amaçla bu aktivite sırasında konunun detaylı analizinin yanısıra problemlerin saptanması, çözümlerin belirtilmesi ve bilişim gereksinimlerinin ortaya çıkarılması da gerekmektedir.
Sistem Analiz Metodolojileri ve Araçları
Sistem analiz amacıyla kullanılan analiz yöntemleri her ne kadar kişiden kişiye değişmekte ve bazen de bir sanat olarak görülmekteyse de, yine de analiz aşamasında kullanılması standartlaşmış metodolojiler ve araçlar bulunmaktadır. Bunlar;
Gözlem
Sistemdeki bir işlem ile ilgili veri elde etmek için
kullanılan tekniklerden biridir. Sistem analiz boyunca sistemin uygulandığı
ortamda dolaşarak, bilgi akışının ve karar noktalarının tesbit edilmesi için
yapılacak gözlemler etken bir yöntemdir. Bu gözlemlerin daha sonradan diğer
sistem analiz araçları ile birlikte değerlendirilerek metin halinde ve/veya
grafiksel olarak somutlaştırılmaları gerekir.
Soru Listesi (Anket )
Sistem kullanıcılarının mevcut sistemi
değerlendirmelerini sağlamak ve ayrıca da bilgi gereksinimlerini saptamak
amacıyla kullanılan bir bilgi toplama aracıdır. Soruların kişilerle yüz yüze
gelmeden, bir yapısal mülakat ortamı yaratacak şekilde hazırlanması uygun
olacaktır. Aşağıda bu amaçla hazırlanmış örnek bir soru listesi
verilmektedir.
1. Lütfen işinizi tanımlayınız.
2. Işinizde kimlerle ilişki
içindesiniz?
3. Biriminizin başarısı için işiniz ile ilgili anahtar noktalar
nelerdir?
4. Kişisel başarınız için kritik faktörler nelerdir?
5. Işinizde
ne gibi veri ve bilgi kullanıyorsunuz.?
6. Veri ve bilgi nereden geliyor?
Değişiklik yapmanız gerekiyorsa nasıl bir işlem gerekiyor? Sizden sonra bu veri
ve bilgiler nereye gidiyor?
7. Veri ve bilgi kaynakları ile ilgili olarak
nerelerde tıkanmalar vardır?
8. Nasıl bir teknoloji kullanıyorsunuz?
9. Şu
andaki teknolojik ortam ile ilgili pozitif görüşleriniz nelerdir?
10. Şu
andaki teknolojik ortam ile ilgili şikayetleriniz nelerdir?
11. Eğer seçim
size bırakıldıysa, seçeceğiniz teknoloji nasıl olurdu?
12. Eğer buradaki
işlemlerin
Mülakatlar
Sistem analizinin sistemdeki kullanıcılar ile diyaloga
girebilmesi ve onlardan sistem ile ilgili bilgili alabilmesi için gerekli olan
bir yönetimdir. En önemli unsur, sistem analistin çok iyi hazırlanmış olmasıdır.
Mülakat için, önceden Tablo10’da verilen örnek benzeri bir soru listesi
çıkarılabileceği gibi, mülakatın gidişine bağlı olarak anlık sorular da
sorulabilir. Önemli olan, daha sonradan mülakat aşamasında elde edilen
bilgilerin metin halinde ve/veya grafiksel olarak, aynı gözlem işleminde
istendiği gibi, diğer sistem analiz araçları ile birlikte değerlendirilerek
somutlaştırılması işlemidir.
Değerlendirme Modeli
Sistem karakteristiklerinin değerlendirilmesi
ve organizasyonu için kullanılan bir araçtır. Genelde kantitatif olmayan
karakteristiklerin değerlendirilmesinde faydalı olmaktadır. Mevcut ve hedeflenen
sistem, sistemin karakteristikleri açısından değerlendirilir ve aşağıda verilen
model benzeri modellerle değerlendirmeye tabi tutulur.
Sistem
Karakteristikleri
Değerlendirme
A.
İşlemler
Statü Not
P1 : Notların
tutulması
Var
OK
P2 : Sınıf
İstatistikleri
Yok
Mecburi
P3 : Transkript
basımı
Var
OK
P4 : Öğrenci sorgulamasına
cevap
Yok
İsteniyor
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B İşlem Karakteristikleri
Veri tabanı
büyüklüğü
500.000 karakter
Veriye
erişim
Sırasal
Terminal
sayısı
0
.
.
.
.
.
.
Sistem Akış Şeması
Sistemdeki işlem sıralarının ve bilgi kullanım
şekillerinin, aşağıda verilen standart semboller ve bağlantılar kullanılarak
Şekil 20'de verilen örnek benzeri farklı detay seviyelerde model geliştirmek
amacıyla kullanılan bir araçtır. CASE ( Computer Aided Software Engineering –
Bilgisayar Destekli Yazılım Mühendisliği ) yazılımlarından faydalanılabilir.
Çift
Kare
Ok![]()
Yuvarlak Köşeli
Dikdörtgen
Açık Uçlu Dikdörtgen![]()

Örnek Veri Akış Şeması
İlişki Şeması
Sistemin genel ihtiyaçları, kullanıcılar, veriler,
işlemler, raporlar vb. arasındaki karşılıklı ilişkilerin modelinin
geliştirilmesi amacıyla kullanılan araçtır. Veri ilişkileri için ızgara
şemaları, kişi ilişkileri için organizasyon şemaları vb. kullanımlar söz konusu
olabilir. Aşağıda verilen örnek benzeri uygulamalar yapılabilir.
|
DÖKÜMAN VERİ |
Müşteri Siparişi |
Teslim Listesi |
Fatura |
Stok Kaydı |
Müşteri Kaydı |
|
Müşteri No |
+ |
+ |
+ |
|
+ |
|
Müşteri Adı |
+ |
+ |
+ |
|
+ |
|
Teslim Kodu |
+ |
+ |
+ |
|
+ |
|
Ürün No |
|
+ |
+ |
+ |
|
|
Ürün Adı |
+ |
+ |
+ |
+ |
|
|
Sipariş Miktarı |
+ |
+ |
+ |
|
|
|
Sipariş Tarihi |
+ |
+ |
+ |
|
|
|
Müşteri Sipariş No |
+ |
+ |
+ |
|
|
|
Şirket Sipariş No |
|
+ |
+ |
|
|
Sözlük
Sistemde kullanılan terimlerin, veri ve bilgi elemanlerının,
işlemlerin tanımlandığı araçlardır. Tablo 13’de verilen örnek benzeri
uygulamalar söz konusudur.
|
İfade |
Açıklama |
|
Kara Liste |
Herhangi bir nedenle kütüphaneden kitap ödünç almaları yasaklananların yer aldığı liste |
|
Rezerve alma |
Başka birinin üzerinde olan kitabın, kütüphaneye geri getirildikten sonra başka bir kullanıcı için ayrılması |
|
. |
. |
Metin
Sistemin analizine ve tasarımına yardımcı olmak isteyenler
için sistemin işletimi ve diğer servis karakteristikleri ile ilgili bilgilerin
yer aldığı araçtır. İsteyenler bu bilgilere ilave yapabilirler. Aşağıdaki
şekilde Poliklinik Sistemi ile ilgili bir metin uygulaması
verilmektedir.
|
Poliklinik
Sistemi
|
Sistem Analiz Raporu
İçeriği ve yapısı en ince detayına kadar incelenen sistem için, yukarıda sözü edilen araç ve yöntemler aracılığı ile elde edilen bilgiler ışığında, yapılması gereken değişiklikler ve eklemeler tespit edilir ve aşağıdaki hususları içeren bir analiz raporu hazırlanarak bir sonraki aktivite olan Sistem Tasarımı’na baz oluşturulur.